عرقیات گیاهی یا اسانس‌ها، ترکیبات طبیعی و عطردهنده‌های طبیعی گیاهی هستند که از گیاهان و گل‌ها استخراج می‌شوند. این ترکیبات اغلب از روش‌های استخراج مختلفی مانند بخار‌کشی، استخراج با حلال و تکان‌دادن استخراج می‌شوند. اسانس‌ها معمولاً با ویژگی‌های بویایی و طعمی ممتاز شناخته می‌شوند و در صنایع غذایی، آرایشی، طبیعت‌گردی و داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. قیمت عرقیات گیاهی نیز بر اساس کیفیت و خواص عرقیات گیاهی مشخص میشود.
در ادامه، به برخی از خواص انواع عرقیات گیاهی مهم اشاره می‌کنم:
1. خواص ضد التهابی: برخی از عرقیجات گیاهی می‌توانند به عنوان ضد التهاب‌های طبیعی عمل کنند. این خواص می‌توانند در مواردی مانند آرامش پوست، کاهش التهابات مفاصل و تسکین علائم التهاب‌های دیگر مفید باشند.
2. خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی: برخی از عرقیات گیاهی می‌توانند به عنوان ضد باکتریایی و ضد قارچی طبیعی عمل کنند. این خواص می‌توانند در مواردی مانند کاهش رفت‌وآمد عفونت‌ها و پیشگیری از بروز آنها مفید باشند.
3. خواص ضد اکسیدانی: برخی از عرقیات گیاهی می‌توانند دارای خواص ضد اکسیدانی باشند. این خواص می‌توانند به کاهش آسیب‌های اکسیداتیو در بدن کمک کرده و به بهبود سلامت عمومی کمک کنند.
4. خواص آرامش‌بخش: برخی از عرقیات گیاهی می‌توانند دارای خواص آرامش‌بخش و آرامبخشی باشند. این خواص می‌توانند به کاهش استرس و اضطراب کمک کنند و به وضعیت روحی بهتر کمک کنند.
5. خواص آنتی‌الرژیک: برخی از عرقیات گیاهی می‌توانند دارای خواص ضد الرژی و ضد تشنج باشند که می‌تواند در مواردی مانند تسکین علائم آلرژی و تقویت سیستم ایمنی مفید باشند.
6. خواص ضد سرطانی: برخی از عرقیات گیاهی ممکن است دارای خواص ضد سرطانی باشند. این خواص می‌توانند در مهار رشد سلول‌های سرطانی و کاهش خطر بروز بعضی از انواع سرطان‌ها موثر باشند.
توجه داشته باشید که این خواص ممکن است بسته به نوع و غلظت عرقیه گیاهی متفاوت باشند و همچنین همیشه باید قبل از استفاده از هر نوع محصول گیاهی، با پزشک یا متخصص مرتبط مشورت کنید، به خصوص اگر مشکلات سلامتی خاصی دارید یا در حال مصرف دارو هستید.
طبع عرقیات گیاهان دارویی
گیاهان دارویی از دیر باز تا به امروز به عنوان یکی از منابع اصلی درمان و مراقبت‌های پزشکی به کار می‌روند. در تمام جهان، گیاهان دارویی به عنوان یک ترکیب طبیعی و قابل تولید بهره‌برداری می‌شوند. طبع گیاهان دارویی به ارتباط با خواص و اثرات حرارتی، خنکی یا گرمی و مرطوبیت یا خشکی آنها مرتبط است.
طبع گیاهان دارویی به طور کلی به دو دسته‌بندی اصلی تقسیم می‌شوند:
1. عرقیات گیاهان دارویی گرم:
عرقیات گیاهی گرم، به گونه‌ای هستند که طبق سنت طب سنتی و علم داروسازی گرمی به بدن اضافه می‌کنند و به آن حس گرمایی می‌دهند. این نوع عرقیات معمولاً درمانی‌هایی برای تسکین دردها، بهبود عملکرد دستگاه گوارش، کاهش التهابات و بهبود عمومی بدن استفاده می‌شوند. در زیر چند نمونه از عرقیات گیاهی گرم آورده شده است:
1. زنجبیل (Zingiber officinale): زنجبیل یکی از محبوب‌ترین گیاهان دارویی گرم است. عرقیات زنجبیل معمولاً برای تسکین مشکلات گوارشی، کاهش تهوع، ضد التهاب و افزایش حرارت بدن مصرف می‌شوند.
2. فلفل سیاه (Piper nigrum): فلفل سیاه یک گیاه دارویی دیگر است که دارای خواص گرم‌کننده است. عرقیات فلفل سیاه به عنوان تنقیح‌کننده خون، ضد التهاب و تسکین‌دهنده استفاده میشود.
3. دارچین (Cinnamomum verum): دارچین گیاهی دارای طعم دلپذیر و عطر مطبوع است که به عنوان عرقیات گرم استفاده میشود. این عرقیات به عنوان ضد عفونی‌کننده، تنظیم کننده قند خون، تقویت کننده حافظه و افزایش انرژی مصرف می‌شوند.
4. زیره سبز (Thymus vulgaris): زیره سبز گیاهی دارویی با خواص ضد باکتریال و ضد التهابی است. عرقیات زیره سبز به عنوان ضد سرفه و سرماخوردگی، بهبود گوارش و تقویت سیستم ایمنی استفاده می‌شوند.
5. زعفران (Crocus sativus): زعفران گل زیبایی است که از آن عرقیات مفیدی برای بهبود خلق و خو، افزایش اشتها و تسکین دردهای قاعدگی تهیه میشود.
2. عرقیات گیاهان دارویی سرد:
این گیاهان دارویی باعث تسکین و آرامش، تنظیم حرارت بدن و کاهش التهابات می‌شوند. خواص این گیاهان به تعادل گرمای بدن انسان کمک کرده و در مواردی مانند تب، التهاب، اضطراب و بی‌خوابی مؤثر هستند.
برخی از عرقیات گیاهی سرد شامل:
نعناع: دارای خواص خنک‌کننده و ضد التهابی برای مجاری تنفسی است.
آویشن: دارای خواص ضد باکتری و ضد التهابی است.
زنجبیل: دارای خواص ضد التهابی و ضد عفونی‌کننده است.
بابونه: دارای خواص ضد التهابی و ضد اضطراب است.
گل محمدی: دارای خواص آرام‌بخش و ضد التهابی است.
چای سبز: دارای خواص ضد اکسیدانی و ضد التهابی است.
گل گاوزبان: دارای خواص مرطوب‌کننده و ضد التهابی است.
طبع گیاهان دارویی می‌تواند بر اساس اصول پزشکی سنتی، مدرن یا ترکیبی تعیین شود. با این حال، قبل از مصرف هر گونه گیاه دارویی یا محصولات ترکیبی، بهتر است با پزشک یا متخصص سلامت مشورت کنید، به ویژه اگر شما دارای هر گونه بیماری مزمن هستید یا داروهای دیگر مصرف می‌کنید. توجه به دوز، تداخلات ممکن با داروهای دیگر و عوارض جانبی محتمل نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
روش های تولید عرقیات گیاهی به چگونه است؟
روش‌های تولید عرقیات گیاهی ممکن است بسته به نوع گیاه، منابع، تکنیک‌ها و تجهیزات مورد استفاده متفاوت باشند. اما به طور کلی، تولید عرقیات گیاهی از گیاهان دارویی معمولاً شامل مراحل زیر میشود:
1. انتخاب گیاهان: انتخاب گیاهان دارویی با توجه به خواص و کاربردهای آنها. گیاهانی که خواص سرد کننده دارند و به عنوان عرقیات سرد شناخته می‌شوند، برای تولید عرقیات گیاهی سرد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2. برداشت گیاهان: برداشت قسمت‌های مورد نیاز گیاه مانند برگ‌ها، گل‌ها، ریشه‌ها یا ساقه‌ها با توجه به زمان مناسب و شرایط بهینه.
3. آماده‌سازی: قسمت‌های برداشت‌شده گیاه با شستشوی مناسب تمیز می‌شوند و در صورت لزوم خشک می‌شوند تا رطوبت آنها به حداقل برسد.
4. استخراج: استخراج مواد مؤثره گیاهان از قسمت‌های برداشت شده انجام میشود. روش‌های استخراج می‌تواند شامل جوشاندن، جذب مواد مؤثره در ماده محلول، استفاده از الکل و سایر مواد استخراج‌کننده باشد.
5. تصفیه: مراحل تصفیه برای جدا کردن مواد غیرمورد نظر از عرقیات انجام میشود.
6. ترکیب و تنظیم: ممکن است عرقیات گیاهی مختلفی را با هم ترکیب کرده و مواد مؤثره را تنظیم کنند تا محصول نهایی دارای خواص مطلوب باشد.
7. بسته‌بندی: عرقیات گیاهی پس از تولید و تهیه باید به شیوه‌های مختلف بسته‌بندی شوند تا از دست رفتن خواص و کیفیت آنها جلوگیری شود.
8. برچسب‌گذاری: برچسب‌های لازم با اطلاعات مربوط به نام گیاه، خواص، مواد مؤثره و راهنمای مصرف بر روی بسته‌بندی عرقیات نوشته میشود.
توجه داشته باشید که تولید عرقیات گیاهی در بعضی موارد ممکن است نیاز به مجوز و پیروی از مقررات بهداشتی و صنعتی داشته باشد. همچنین، برخی از گیاهان دارویی ممکن است خطرناک باشند و در صورت استفاده نادرست می‌توانند بهداشت را به خطر بیاندازند. بهتر است همیشه قبل از تولید یا مصرف هر گونه عرقیات گیاهی، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید و نکات ایمنی را رعایت کنید.
ماده موثره در عرقیات گیاهی چیست؟
ماده موثره در عرقیات گیاهی به موادی اطلاق میشود که مسئول خواص دارویی و تاثیرات درمانی گیاه هستند. این مواد موثره معمولاً ترکیبات شیمیایی طبیعی در گیاهان هستند که مسئول خصوصیات آنها می‌باشند.
نوع ماده موثره و ترکیبات موجود در عرقیات گیاهی بسته به گیاه مورد نظر متفاوت است. برخی از ترکیبات شیمیایی معمولاً در عرقیات گیاهی شامل موارد زیر می‌شوند:
1. الکل‌ها: شامل الکل‌های گلیسرین، اتانول و پروپیلن گلیکول است که به عنوان حلال برای استخراج مواد مؤثره از گیاهان استفاده می‌شوند.
2. القایای مرطوب‌کننده: مانند گلیسرین و پروپیلن گلیکول که موجب مرطوب‌کنندگی و نرمی پوست می‌شوند.
3. فنل‌ها: شامل موادی مانند فلاونوئیدها و تانین‌ها هستند که خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی دارند.
4. الکلوئیدها: گروهی از ترکیبات آلکالوئیدی که در برخی گیاهان دارویی یافت می‌شوند و خواص درمانی دارند.
5. اسانس‌ها: ترکیبات معطر و رایحه‌دهنده که در گیاهان دارویی یافت می‌شوند و خواص آروماتراپی و آرامبخشی دارند.
6. اسیدهای چرب: مانند اسیدهای چرب گیاهی که خواص مرطوب‌کننده و ترمیم‌کننده پوست دارند.
7. کلروفیل: پیگمانت سبزی که در گیاهان به عنوان عامل مشخص‌کننده فتوسنتز و تبدیل نور به انرژی شیمیایی نقش دارد.
این ترکیبات ممکن است در بخش‌های مختلف گیاهان مانند ریشه، ساقه، برگ و گل‌ها یافت شوند و در موارد مختلف خواص دارویی ایجاد کنند.